جشن ارغاسون

جشن ارغاسوان / اریجاسوان

اول خرداد ماه یا همان هرمزد روز وجشن گرما(ارغاسوان) بی شک یکی از جشن هایست که ایرانیان کنونی کمتر با آن آشنا هستند وشاید از آن بی خبر باشند. زمان ومحل دقیق شروع این نوع جشن نامشخص است. اما با توجه به اینکه پیشه اکثریت ایرانیان باستان کشاورزی بوده پس، با گرمتر شدن هوا و آغاز فصل گرما فرصت خوبی برای کشاورزی ایجاد می گردد، لذا برای این شروع جشنی برپا میشده و این در حالیست که امروزه همچنان کاشت دانه­های روغنی همچون کنجد، پنبه و کرچک در استان­های مرکزی ایران در شصت بهارانجام می­شود که گاه با برگزاری جشن ها ومراسمی نیز همراه است. با این حال غریبی این واژه (ارغاسوان) تا جایی است که در فرهنگ لغت دهخدا نیز جای ندارد (در فرهنگ لغت دهخدا ارغاسوان معنی نشده است اما ارغا را جوی ،جوی آب یا رود معنی می کند) که این بیگانگی با یاد نکردن از این جشن در بیشتر متون،کتب و منابع پارسی کامل می شود. از خرداد در متون باستان با عباراتی همچون خورداد، هروداد، اَمشاسپند ِ، همراه با امرداد، امشاسپند نگاهبان گیاه یاد شده است. و پیشکش این دو امشاسپند ثروت و رمه (چهار پایان) است، به گونه ای که این دو، نماینده ی آرمان های نیرومندی، سر چشمه ی زندگی و رویش هستند.

در باور ایرانیان باستان، خرداد در هنگام حمله ی اهریمن، آب را به یاری فروهرها می ستاند، به باد می سپارد و باد آن را با شتاب به سوی کشورها می برد و به وسیله ی ابر می باراند.

در اوستایی هَـئورْوَتات، در پهلوی خُـردات به معنای رسایی و کمال یاد می شود. آنان خورداد را سرور سال ها و ماه ها و روز می دانستند که شروع فصل گرما را ارغاسوان نامیدند.

ابوریحان بیرونی ارغاسوان را نزدیک شدن گرما معنی می کند.

ارغاسوان یا اریجاسوان، نام یکی از جشن­های خوارزمی است که ابوریحان بیرونی نام شماری از آن­ها را همراه با جشن­های سغدی در فصل­های دهم تا دوازدهم آثارالباقیه آورده است.
بی­گمان هیچ­یک از هر دو تلفظ یاد شده در نسخه­های خطی آثارالباقیه درست نیستند و در مرور زمان به دلیل نبود آشنایی کاتبان با نام­های کهن، شکل صحیح خود را از دست داده­اند. امروزه حتی تلفظ صحیح این نام­ها نیز معمولا امکان­پذیر نیست. به روایت آثارالباقیه این جشن در نخستین روز ماه «هروداد» که شکل خوارزمی خرداد است، همزمان با کاشت کنجد برگزار می­شده است. او این جشن را به دورانی کهن منسوب می­دارد.